ویتامین B3 را بشناسیم!
یکى دیگر از ویتامینهاى محلول در آب که مىخواهیم در این قسمت با آن آشنا شویم، نیاسین یا ویتامین B3مىباشد.
نیاسین واژهاى عمومى است که بر دو شکل ویتامین یعنى نیکوتینآمید و نیکوتینیکاسید اطلاق مىشود. از سال ۱۸۶۷ (۱۲۴۶ش) اسیدنیکوتینیک براى شیمیدانها شناخته شده بود. در سال ۱۹۱۳ (۱۲۹۲ش) طى مطالعاتى در زمینه شناسایى علت و عامل بیمارى بربرى (کمبود ویتامین B1)، نیاسین را از مخمر و برنج جدا کردند ولى به واسطه عدم تأثیر آن در از بین بردن علایم ناشى از کمبود تیامین در پرندگان نسبت به آن بىتوجه ماندند. بعدها مجددا بیوشیمیستها به شناخت فعالیت و خصوصیات آن در بدن علاقهمند شدند.
نیاسین ویتامینى است که مانع بروز بیمارى پلاگر مىگردد. گزارشات اولیه نشان داد که بیماران مبتلا به پلاگر نه تنها با مصرف پروتئینهاى حیوانى درمان مىشدند، بلکه نسبت به مایع استخراجى حاصل از مخمّر هم که فاقد هر گونه پروتئین است، واکنش مثبت نشان داده و علایم بیمارى در آنها برطرف مىگردد. بدین لحاظ تصور مىشد که عامل بیمارى پلاگر ویتامین B2 موجود در مخمر است. مطالعات بعدى بخصوص در حیوانات آزمایشگاهى و ایجاد بیمارى پلاگر در آنها از جمله سیاه شدن رنگ زبان در سگ و درمان آن توسط منابع غذایى مختلف چون جگر انجام گرفت. در نهایت اسید نیکوتینیک را از جگر استخراج و جدا نمودند. تأثیر درمانى آن در انسان مبتلا به پلاگر نیز گزارش شده است.
بیمارىاى که به نام پلاگر در ایتالیا و ملدلاروسا در اسپانیا خوانده مىشد، اولین بار در قرن هیجدهم میلادى و بیشتر در میان مردم فقیر که غذاى عمده و اصلى آنها
را ذرت تشکیل مىداد، توصیف شد. اگر چه شواهد موجود دلالت بر آن مىکرد که بیمارى مىتواند با تغییر غذا معالجه شود، لیکن تا سال ۱۹۱۷ (۱۲۹۶ش) این بیمارى به فقدان یک عامل غذایى نسبت داده نشد.
توأم بودن پلاگر با غذاى یکنواختى که به مقدار زیادى از ذرت تشکیل شده بود منجر به این فرضیه شد که پلاگر به وسیله یک قارچ یا یک ماده عفونى یا سمى موجود در ذرت فاسد ایجاد مىشود. عقیده دیگر این بود که به علت بدتر شدن علایم پوستى همراه با پلاگر در اثر نور خورشید، بیمارى در نتیجه مسموم شدن از نور خورشید است.
همچنین عقاید نادرست دیگرى نیز در رابطه با علل این بیمارى رایج بود تا اینکه، تنها در سال ۱۹۱۷ (۱۲۹۶ش)، یعنى زمانى که گولدبرگر فرضیه خود را با ایجاد پلاگر از طریق محدودیت غذایى به اثبات رسانید، پیشرفتى در کنترل این بیمارى حاصل شد. او یازده داوطلب زندانى را در آمریکا تحت رژیمى قرار داد که مشابه رژیم بیماران پلاگرى بود و بعد از ۵ ماه در آنها عوارض بارز پلاگر (ورم پوست، اسهال و افسردگى) ایجاد شد و بعد ثابت کرد که عامل این بیمارى تغذیهاى است.
پلاگر که اول بار در ایالت نیویورک در سال ۱۸۷۵ (۱۲۵۴ش) گزارش شد، تنها بیمارى کمبود ویتامینى است که تا کنون در ایالات متحده یک بیمارى بومى و یک مسأله اساسى بهداشت و سلامت عمومى بوده است. شیوع آن محدود به دهکدههاى کوچک ایالتهاى جنوبى است که بیشتر غذاى اهالى را ذرت، ملاس و گوشت خوک شور تشکیل مىدهد. در زمان حاضر پلاگر در ممالکى مانند رومانى و یوگسلاوى که ذرت مصرف مىکنند و بعضى از قسمتهاى مصر و در نواحى هندوستان که ارزن هندى مىخورند، مشاهده مىشود. این حقیقت که این بیمارى در آمریکاى جنوبى، جایى که ذرت ۸۰ درصد کالرى را تأمین مىکند، دیده نمىشود؛ مربوط به استفاده از قلیاى آهکى در مواد تهیه شده از ذرت است. این مواد قلیایى به آزاد کردن نیاسین متصل شده به پروتئین در غلات کمک مىکند.
خواص شیمیایى نیاسین
این ویتامین یکى از مقاومترین مواد در طبیعت است. نیاسین در محیطهاى اسیدى، قلیایى، حرارت، نور و اکسیژن هوا مقاوم است و فقط مقدار مختصرى در آب حل مىشود. در یک طبخ معمولى ۲۵% ـ ۱۵ نیاسین از بین مىرود.
فرم نیکوتین آمید آن براى موارد درمانى بهتر است چون به کار بردن مقادیر زیاد اسیدنیکوتینیک (فرم دیگر نیاسین)، که به عنوان نرمکننده عروق عمل مىکند، ممکن است سبب قرمز شدن پوست شده و ایجاد حس سوزش نماید.
اعمال نیاسین در بدن
این ویتامین در تنفس سلولى دخالت دارد و در آزاد کردن انرژى از کربوهیدراتها، چربیها و پروتئینها دخالت دارد.
گلیکوژن ماده کربوهیدراتى ذخیرهاى موجود در کبد و عضلات مىباشد و نیاسین در سنتز آن نقش دارد. همچنین نقش مهمى در سوخت و ساز چربیها در بدن ایفا مىکند.
موارد استفاده پزشکى
در اسکیزوفرنى (جنونى جوانى) به کار مىرود که البته نتیجهبخش نیست و همچنین در پایین آوردن کلسترول خون نقش مهمى دارد. به طورى که در مقادیر بالا حدود ۳ گرم در روز در افراد مبتلا به هیپرکلسترولمى (بالا بودن میزان کلسترول خون) نتیجهبخش است. منتها حالت گرم شدن و گرگرفتگى ایجاد مىکند و پوست قرمز مىشود. بایستى بدانید که در مقادیر بالاتر از ۵۰ تا ۶۰ میلىگرم در روز ممکن است عوارض گوارشى (اسهال، استفراغ، تهوع و دل درد) ایجاد کند و گاهى موجب بروز کهیر، سردرد، سرگیجه، اسپاسم برونش و درد در ناحیه قفسه سینه مىشود. لذا چنین مقادیرى تنها بایستى تحت نظر پزشک به صورت دارو مصرف شوند و استفاده خودسرانه از آن به هیچ عنوان توصیه نمىشود.
عوارض کمبود ویتامین B3
پلاگر بر روى سه اندام مهم بدن شامل دستگاه گوارش، پوست و اعصاب اثر مىگذارد. عوارض پوستى شامل تورم، التهاب، ناراحتى، خشونت پوست، تاول و تغییر رنگ پوست مىباشند که سه مشخصه اصلى دارند: علایم قرینه هستند، عارضه آن قدر شدید است که مرز مشخصى بین قسمت مبتلا و غیر مبتلا وجود دارد و اینکه در تابستان به علت تابش بیشتر آفتاب عوارض شدیدتر است. عارضه گردن بند پلاگر، یک طوق ملتهب و قطور و کبود است که تمام گردن را در بر مىگیرد.
عوارض گوارشى شامل بىاشتهایى، التهاب و ناراحتى زبان، کاهش اسید معده و در نتیجه بروز عفونتهاى مکرر گوارشى، تهوع، دل درد، التهاب و ورم روده مىباشد. بارزترین علامت گوارشى، اسهال شدید است.
حساسیت، سردرد و بىخوابى در مراحل اولیه ایجاد مىشود و به زودى به دنبال آن علایم ذهنى و روحى شدیدترى مانند فراموشى، اوهام و بالاخره یک افسردگى شدید که تقریبا مقدمه مرگ است، ظاهر مىشود.
سالومه آرمین ـ کارشناس تغذیه
در ادامه برای تکمیل بحث نیاسین نوشتار همکارم خانم مریم سجاد پور را بارگذاری می کنم .
نیاسین به همراه ویتامین های ۱B، ۲B، ۵B، ۶B و بیوتین در شکستن کربوهیدرات، پروتئین و چربی و تبدیل شدن به انرژی نقش دارد.
این ویتامین برای تنفس سلولی، افزایش انرژی، سوخت و ساز کربوهیدرات و چربی و پروتئین، سلامت پوست، بهتر عمل کردن سیستم عصبی و متعادل کردن ترشحات صفرا و معده لازم است.
ویتامین B3 سازنده هورمون های جنسی ، درمان کننده اسکیزوفرنی و بیماریهای روانی و همچنین افزایش دهنده قدرت حافظه می باشد.
کبد محل ذخیره ویتامین B3 می باشد و این ویتامین از راه روده جذب می شود.
ویتامین B3 برای عمل هضم ، فعال کردن آنزیم هایی که برای مغز به کار می روند، کاهش فشار خون و کلسترول خون لازم است.
اعمال ویتامین B3
1. نیاسین یک ویتامین محلول در آب است که بیشتر از ۵۰ عملکرد متابولیکی دارد. مهمترین فعالیت این ویتامین در آزاد کردن انرژی از کربوهیدرات می باشد.( نیاسین به عنوان یکی از منابع تولید انرژی است.)
۲٫ نیاسین در تولید انرژی، ساخت اسیدهای چرب، کلسترول و استروئید نقش دارد.
۳٫ نیاسین چربی را از بافتها برای سوخت و ساز حرکت می دهد و بدین وسیله آنها را برای تولید انرژی می سوزاند. این عمل باعث سلامتی پوست، سلامتی غلاف میلین ( حافظ سلولهای عصبی)، هضم بهتر با تولید اسید معده، حفاظت پانکراس و سلامت بافتها می شود.
۴٫ ویتامین B3آنزیمها را فعال می کند. آنزیم سرعت واکنشهای شیمیایی را افزایش می دهد. این آنزیمها در تولید انرژی، شکستن چربی های غذایی، تولید هورمون های اصلی و کلسترول، طی کردن مراحل DNA و رشد و بلوغ سلول ها در بدن فعالیت می کند.
۵٫ نیاسین درمان کننده کلسترول بالا است. نیاسین (نه نیاسین آمید) بر HDL (کلسترول خوب) فواید بارزی دارد. عملکرد نیاسین بر کلسترول بسیار بهتر از داروهای پایین آورنده کلسترول نظیر: statins می باشد. همچنین نیاسین بر LDL (کلسترول بد) نیز فواید زیادی دارد.
۶٫ نیاسین مقدار کلسترول و لیپوپروتئین و فیبرینوژن خون را کم می کند و باعث جلوگیری از تصلب شریان می شود. اما از آنجا که نیاسین مقدار هموسیستئین را افزایش می دهد، پس ممکن است اثر متضادی بر شریان ها داشته باشد و خطر بروز بیماری های قلبی را زیاد کند.
۷٫ نیاسین و نیاسین آمید برای درمان بیماری های ناشی از کمبود ویتامین B3 بکار می رود. پلاگر یک بیماری تغذیه ای است که درنتیجه ناکافی بودن ویتامین B3 یا تریپتوفان بوجود می آید. نشانه های آن عبارت است از: بیماری پوست، اسهال، بیماری های روانی و افسردگی.
۸٫ بیماری های روانی در اثر کمبود نیاسین بوجود می آیند. مشخص شده که کمبود نیاسین در رژیم غذایی باعث از بین رفتن سیستم های مغزی و آلزایمر می شود. البته هنوز مشخص نیست که آیا نیاسین جلوی آلزایمر را می گیرد یا نه؟
۹٫ ویتامین B3کمک در تولید اسید هیدروکلریک میکند. اسید هیدروکلریک برای عمل هضم مفید است.
۱۰٫ نیاسین آمید درمان کننده روماتیسم، ورم مفاصل، بی خوابی های ناشی از بیماری، سردردهای میگرنی و دیابت وابسته به انسولین می باشد.
۱۱٫ همچنین نیاسین به عنوان آنتی اکسیدان و از بین برنده مسمومیت نیز عمل می کند.
۱۲٫ یکی دیگر از اعمال نیاسین، تولید هورمون های جنسی و آدرنال (هورمون مترشحه از غدد فوق کلیه) می باشد.
۱۳٫ نیاسین، هیستامین را آزاد می کند و بدین وسیله باعث اتساع عروق خونی می گردد. این عمل موجب گرما، قرمزی، خارش در صورت ، سینه، پشت و پاها می شود.
۱۴٫ نیاسین موجب اتساع مویرگهای مغز و دیگر بافتها نیز می شود.
۱۵٫ نیاسین حمل کننده اکسیژن به مغز است و از فراموشی جلوگیری می کند.
۱۶٫ نیاسین، جنون و افسردگی و وهم بی مورد را از بین می برد.
۱۷٫ نیاسین از ظهور آکنه، میگرن، سرگیجه، فراموشی، افزایش فشار خون و اسهال جلوگیری می کند.
۱۸٫ نیاسین همراه با کروم ( یکی از عناصر معدنی بدن)، به وسیله تنظیم گلوکز خون باعث بهبود عملکرد انسولین می شود.
۱۹٫ مکمل ویتامین B3با کمک دیگر مواد مغذی برای دید بهتر و جلوگیری از آب مروارید بکار می رود.
۲۰٫ نیاسین آمید افزایش دهنده حرکت مفاصل، تقویت عضلات و کاهش دهنده خستگی مفاصل و عضلات می باشد.
مقدار لازم ویتامین B3(نیاسین) براساس RDA
مقدار لازم هر ویتامین بستگی به سن، جنس و دیگر فاکتورها از قبیل: بارداری، شیردهی و …… دارد.
مقدار لازم ویتامین B3برطبق RDI (سازمان پیشنهاد کننده مقدار دریافت مواد مغذی )، برای مردان ۱۹ میلی گرم در روز، برای زنان ۱۳ میلی گرم در روز، برای زنان باردار ۱۵ میلی گرم در روز، برای زنان شیرده ۱۸ میلی گرم در روز می باشد.
افرادی که کمبود پروتئین دارند، نیاز بیشتری به نیاسین دارند.
بهترین راه برای دریافت مقدار لازم نیاسین، توجه به هرم غذایی و تنوع و تعادل غذا می باشد.
چه کسانی بیشتر به ویتامین B3 محتاجند؟
الکلیسم ها و افرادی که در رژیم غذاییشان مقدار کافی پروتئین ندارند، دیابتی ها، بیماران کبدی، چشمی و همینطور افرادیکه دچار زخم معده هستند. این افراد نیاز به مکمل دارویی یا غذایی ویتامین B3 دارند.
وقتی غذا در آب پخته می شود، تمام نیاسین خود را از دست می دهد.
به تازه گی مشخص شده که نیکوتین آمید نقش جلوگیری کننده و همچنین کنترل کننده دیابت می باشد.
کمبود ویتامین B3
بیماری پلاگر در اثر کمبود این ویتامین بوجود می آید.
به خاطر وابستگی ویتامین B3به انرژی، کمبود این ویتامین همراه علائم و نشانه های زیر می باشد:
ضعف عمومی، ضعف عضلانی و کمبود اشتها.
دیگر علائم شامل: نقاط قرمز رنگ خارش دار، سوزش دهان، التهاب و زخمی شدن زبان، تهوع و استفراغ، بی خوابی، افسردگی، سرگیجه و کم خونی.
کمبود نیاسین با علائم زیر شناخته می شود: زخمهای دردناک، افسردگی، اسهال، سرگیجه، گرسنگی، تنفس بد بو، سردرد، سوئ هضم، بی خوابی، دست و پا درد، بی اشتهایی، پایین آمدن قند خون، ضعف عضلانی، شکسته شدن و آماس پوست.
مسمومیت و بیش از حد استفاده کردن ویتامین B3
مقدار زیاد نیاسین موجب: آسیب رساندن به کبد، زخم معده ، خارش درپوست، عدم تعادل گلوکز و اتساع مجرای خونی می شود.
اگر اسید نیکوتنیک بیشتر از ۲۰۰ میلی گرم مصرف شود، رگهای خونی گشاد شده و فشار خون خیلی پایین می آید.
اگر از این مقدار بیشتر مصرف شود، دچار: خارش، بالا رفتن قند خون، زخم معده و بیماری های کبدی می شود.
نیاسین بهتر است با ویتامینهای گروه B و ویتامین C مصرف شود، تا قدرت جذب آن بالا رود.
منابع غذایی ویتامین B3
نیاسین هم در منابع حیوانی و هم در منابع گیاهی یافت می شود.
نیاسین در لبنیات، مرغ، ماهی، گوشت، آجیل و تخم مرغ وجود دارد.
سبزیجات، نان های غنی شده و غلات نیز رارای این ویتامین می باشند.
ویتامین B3 (نیاسین) در گوشت گاو، جگر گاو، بوقلمون، تن، مخمر، بروکلی، هویج، پنیر، آرد ذرت، خرما، تخم مرغ، ماهی، شیر، بادام زمینی، سیب زمینی، گوجه فرنگی، گندم، جو، فلفل یافت می شود.
با نوشیدن ۱ فنجان قهوه ۳ میلی گرم نیاسین وارد بدن خود کرده اید.
تریپتوفان در بدن تبدیل به ویتامین B3 می شود.
ویتامین B3 غالبا با دیگر ویتامین های B ترکیب می شود. ویتامین هایی از قبیل: تیامین، ریبوفلاوین، اسید پانتوتنیک، پیریدوکسین، سیانوکوبالامین و اسید فولیک.
بدن می تواند نیاسین را از اسید آمینه ضروری تریپتوفان بوجود آورد. ۶۰ میلیگرم تریپتوفان، ۱میلیگرم نیاسین را می سازد.
از آنجاییکه تریپتوفان سازنده سروتنین است ، در اثر کمبود نیاسین در رژیم غذایی، سروتونین زیاد می شود و این خود عاملی در بروز افسردگی می باشد.
پلاگر چیست؟
پلاگر از ۲ کلمه ایتالیایی pelle (پوست) و agra (زبر) بوجود آمده است. درنتیجه مشکلات پوست در این بیماری وجود دارد.
پلاگر با علائمی از قبیل: اسهال، آماس پوست و بیماری روانی ظاهر می شود. اگر این بیماری درمان نشود، فرد می میرد.
تریپتوفان موجود در رژیم غذایی، تبدیل به نیاسین می شود، پس می تواند از بیماری پلاگر جلوگیری کند.
چه عواملی باعث بروز پلاگر می شود؟
این بیماری از ۲ طریق بوجود می آید:
· نیاسین و یا تریپتوفان در رژیم غذایی کافی نیست. (در کشورهای در حال توسعه این مورد بیشتر دیده می شود.)
· نیاسین در رژیم غذایی کافی است، اما جذب نمی شود. این نوع به خاطر عوامل مختلف بوجود می آید، از قبیل:
* از بین رفتن متابولیسم تریپتوفان
* بیش از حد نوشیدن الکل
* اسهال دراز مدت
* بیماری های معدی- روده ای
* سیروز کبدی
* غده های سرطانی
* داروهای ضد سل
علائم و نشانه های پلاگر
پلاگر را بیماری ۴ D می خوانند.
۱- بیماری پوستی ( dermatitis)
۲- اسهال (Diarrhoea)
۳- بیماری روانی (dementia)
۴- مرگ death
علائم پوست:
· قرمز شدن پوست در اثر قرار گرفتن در معرض نور خورشید و محل گرم. لکه های آن مانند آفتاب زدگی مزمن می باشد.
· جوش های متقارن در بدن، چه محل های قرمز و چه محل های سالم.
· خارش و حساس بودن پوست
· پوست ضخیم، زبر و ناهموار.(خون آمدن پوست می تواند باعث سیاه شدن شود.)
· این بیماری پوستی، می تواند در هر جایی از بدن بوجود آید. اما اندامهای درگیر معمولا دستها، بازوها، پایین ساق پاها، پاها، صورت و گردن می باشند.
· لب ها، زبان و فک نیز ممکن است زخم شوند.
علائم مربوط به معده و روده
· اسهال
· اشتهای کم، درد شکمی، تهوع و استفراغ
· سخت نوشیدن و خوردن، سوئ تغذیه
علائم مربوط به اعصاب
· خون سردی، بی علاقگی و افسردگی
· سردرد، عدم حافظه، دست پاچگی و پریشانی، زود رنجی، بی قراری، عصبانیت، لرزش و رعشه
· بیماران عاقبت گیج شده، بی هوش می شوند و ممکن است بمیرند.
چگونه بیماری پلاگر درمان می شود؟
بوسیله تغذیه صحیح و مصرف کردن منابع این ویتامین و دادن نیاسین یا نیکوتین آمید یا از راه دهان و یا از طریق ورید، میتوان این بیماری را درمان نمود.
رژیم پر پروتئین به همراه ویتامین های گروه B در بهبودی این بیماران بسیار موثر می باشد.
مطالب مرتبط : مطالب مرتبط :تغذیه و هوش – قسمت اول
تغذیه و هوش – قسمت دوم
تغذیه در بیماری نقرس
تغذیه و فشارخون
نقش تغذیه در پیشگیری از سرطان سینه